Otokontrol Nedir? Otokontrol Sağlayarak Hayatımızı Nasıl Kolaylaştırabiliriz? Otokontrol Öğrenci-Veli-Öğretmen Bilgilendirme İçeriği

Hayatımızın birçok alanında işimizi kolaylaştırmak için planlar yapıyoruz ancak planlarımızın dışına çıkarak işleri kolaylaştırmaktan öte daha da sıkıştırıp zorlaştırabiliyoruz. Bu gibi durumlarda devreye “Otokontrol” giriyor. Otokontrolü yüksek bireyler hayatın birçok alanında başarı elde edebiliyor, hayatı daha anlamlı kılıp yaşamanı daha da kolaylaştırabiliyor. Peki bizim bu kadar işimize yarayan otokontrol kavramı nedir?

Otokontrol Nedir?

Otokontrol bilinçli olarak (kasıtlı olarak) yapılan kişinin davranışlarını, düşüncelerini, duygularını değiştirme ve düzenleme kapasitesidir (Baumeister, Vohs, Tice, 2007; Akt. Subaş, 2018).

ÖĞRENCİLER İÇİN OTOKONTROL

Hayatımızın hemen hemen her alanında kendi duygu, düşünce ve davranışları kontrol etmemiz gerekmektedir. Çünkü ne kendimizi ne de çevreyi üzmemiz bizim için önemlidir.

Otokontrolün hayatımızdaki yerini anlatan deneyler bulunmaktadır. Bunlardan en bilinir ve en iyi olanı Marshmallow deneyidir.

Stanford Marshmallow Deneyi, 1960'ların sonu 1970'lerin başlarında yapılmış, çocukların lezzetli bir atıştırmalıkla bir odaya yerleştirildiği ve bu atıştırmalığı yemeden kısa bir süre beklerlerse ekstra bir atıştırmalıkla ödüllendirildikleri bir psikolojik deneydi. Bu deneyin takibinde yapılan çalışmalar, çocukların bu durumda özdenetim sergileme kabiliyetlerinin (yani odadaki atıştırmalığı yemeden bekleyebilmelerinin) akademik başarı ve fiziksel sağlık gibi geniş bir olumlu sonuç yelpazesi ile bağlantılı olduğunu gösterdi.

Bu deneyden anlaşıldığı üzere özdenetimi (otokontrolü) yüksek bireyler akademik açıdan başarılı olabildikleri gibi fiziksel ve ruhsal açıdan da sağlıklı birer birey olma yolunda emin adımlarla ilerlemektedirler.

ÖĞRETMENLER İÇİN OTOKONTROL

Lise dönemi, gençlerin bağımsızlık kazandıkları ve yetişkinlik yolculuklarının ilk adımlarını attıkları önemli bir evredir. Bu dönemde, öğrencilerin otokontrol becerileri, duygusal zeka ve öz-düzenleme yetenekleri daha da önem kazanır. Lise öğretmenleri, öğrencilerin bu becerileri güçlendirmelerine yardımcı olabilirler. Bu bültende, lise dönemindeki öğrencilerini otokontrol becerilerini desteklemek için kullanabilecekler stratejileri ve önerileri ele alacağız.

Duygusal Zeka Eğitimi:

Öğrencilere duygusal zeka konusunda bilgi verin ve bu becerileri geliştirmek için farkındalık oluşturun. Duygusal zeka eğitimini derslerinizin bir parçası olarak entegre edin ve öğrencileri duygularını ifade etme ve yönetme konularında teşvik edin.

Zaman Yönetimi ve Planlama Becerileri:

Öğrencilere zamanlarını etkili bir şekilde yönetmeyi, kısa ve uzun vadeli hedefler koymayı öğretin. Hedeflerini belirlemeleri, takip etmeleri ve düzenli olarak plan yapmaları için rehberlik edin.

Stres Yönetimi ve Başa Çıkma Becerileri:

Öğrencilere zihinsel odaklanma ve gevşeme tekniklerini öğretin. Gençlerin stresle başa çıkma stratejilerini öğrenmelerine yardımcı olun. Örneğin, nefes egzersizleri ile stresi azaltmalarına yardımcı olabilirsiniz. 

Sosyal Sorumluluk Fırsatları:

Toplum hizmeti projeleri veya sosyal sorumluluk fırsatları sağlayarak öğrencilerin başkalarına yardım etme ve sorumluluk alma deneyimlerini artırın. Bu tür projeler, öğrencilerin empati, işbirliği ve liderlik becerilerini geliştirmelerine katkıda bulunabilir.

Kariyer Planlama ve Kişisel Gelişim:

Öğrencileri kariyer hedefleri belirlemeye ve kişisel gelişim planları oluşturmaya teşvik edin. Kariyer danışmanlığı ve rehberlik, öğrencilere geleceklerini şekillendirmede yardımcı olabilir.

Farklı Zorluk Düzeylerinde Görevler:

Öğrencilere değişken görevler sunarak ve zorluk seviyelerini ayarlayarak öz-düzenlemeyi teşvik edin. Görevlerin bazen daha kolay ve bazen daha zor olması, öğrencilerin kendilerini motive etmelerini sağlar, özsaygı ve özgüvenlerini geliştirerek çeşitli zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olur.

Bireysel Araştırma ve Proje Tabanlı Öğrenme:

Öğrencilere bireysel araştırma projeleri veya proje tabanlı öğrenme fırsatları sunarak kendi öğrenmelerini yönetme becerilerini geliştirmelerine destek olun. Bu tür projeler, öğrencilerin sorumluluk almalarını ve kendi çalışma süreçlerini planlamalarını gerektirir.

Sonuç olarak; Lise öğretmenleri, öğrencilerin otokontrol becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak için kilit bir rol oynarlar. Duygusal zeka, zaman yönetimi, stres yönetimi, sosyal sorumluluk ve kariyer planlaması gibi beceriler, gençlerin başarılı ve dengeli bir yetişkinlik yolculuğuna hazırlanmalarına yardımcı olur. Bu stratejileri uygulayarak, öğrencilerin duygusal zeka ve otokontrol becerilerini güçlendirmelerine destek olabilirsiniz. Her öğrenci farklıdır, bu nedenle kişiselleştirilmiş rehberlik ve öğretim yaklaşımları kullanarak her öğrencinin potansiyelini en üst düzeye çıkarabilirsiniz.

VELİLER İÇİN OTOKONTROL

Bir anne ya da baba olarak çocuğunuz yanlış davranışta bulunduğunda ona nasıl tepki verirsiniz? Onu cezalandırır, sevdiği şeyden mahrum mu bırakırsınız? Ya da onunla ilişkilerinizi düzenleyeme mi çalışırsınız?

Veliler çocuklarla ilişkilerinizi düzenlediğiniz zaman hatalı davranışlar tekrar yaşanmayacak ve sağlıklı bir yol izlenmiş olacaktır. Çocuklarınızla iletişimi düzenlemenin yolu da otokontrolden geçmektedir. Otokontrol sahibi bireyler yetiştirmek çocuklar için en büyük miraslardan birisidir.

Peki Otokontrol (Özdenetim) sahibi bireyler nasıl yetiştirilmelidir?

Ödül ve cezaya alternatif yöntemlerle sağlıklı bir iletişim kurulur bu sebeple otokontrol sahibi bireyler yetiştirmede önemli adım atılmış olur.

Ödül ve cezaya alternatif yöntemler; koşulsuz sevgi, çocukların duyguları ile bağlantı kurma, sınırları belirleme, sınırlı seçenekler sunma, yaşam düzeni oluşturma ve en önemlisi rol/model olmaktır.

1)     Eğer bir çocuk sevildiğini hissederse, ebeveynini mutlu etmek için istendik yönde davranış geliştirecektir.

2)     Çocuklara duygularını ifade etmesi ve doğru davranış tepkileri geliştirme konusunda rol modeli olunmalıdır.

3)     Çocuklar her istediklerinin her zaman olmayacağı öğrenmeleri sağlanmalıdır.

4)     Çocuğa problemler karşısında kendi çözümünü sunması için fırsatlar verilmelidir.

5)     Belirlenen kurallar konusunda net olunmalıdır. Çocuğa tutarlı davranışlar gösterilmelidir.

6)     Çocukların duygusal ya da fiziksel gereksinimleri belirlenmeli ve davranışlarının altındaki nedenler bulunmaya çalışılmalıdır.

Sonuç olarak, alternatif stratejiler problemi anında çözmez. Problemin çözümü zaman ve sabır ister. Anne ve babalar; kimi zaman çocuklarına açıklama yapma, onların doğru karar verebilmeleri için düşünmelerini beklemenin çok fazla zaman alacağını düşünürler.  İstenmeyen bir davranış ile karşılaşıldığında aceleci davranır ve çocuklar üstünde otorite kurma telaşına düşerler. Genellikle en kolay çözüme ulaştıran ödül ve ceza yöntemine başvururlar.

Fakat sorunlar karşısında çözümü kolay olan kimi yollar ardı ardına daha zor sorunlar eşliğinde siz anne-babalara geri dönebilmektedir.

Otokontrol/Özdenetim birden gelişmez; pozitif, etkili ve doğru temeller yaratarak devam edip giden bir öğrenme süreci içerisinde gelişir. Bu öğrenme sürecinde ebeveynlerin sabırlı, özverili, sevecen ve destekleyici olmaları çok önemlidir.

REHBERLİK SERVİSİ